Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie został powołany 11 maja 1946 roku jako Państwowa Wyższa Szkoła Pedagogiczna i podjął działalność dydaktyczną 25 października.

W początkowym okresie przygotowywał nauczycieli szkół podstawowych; cykl kształcenia obejmował 3 lata i kończył się egzaminem dyplomowym. Począwszy od roku akademickiego 1949/1950 rozpoczął również kształcenie nauczycieli szkół średnich i prowadził działalność w nowej strukturze organizacyjnej opartej na wydziałach. Równocześnie powołano instytucje i stanowiska akademickie: senat, rady wydziałów, rektora, prorektorów i dziekanów.

Od 1954 roku Uczelnia uzyskała status szkoły wyższej, w której studia trwały 4 lata, a absolwenci zdobywali pełne wykształcenie wyższe i dyplom magistra. Przemiany polityczne roku 1956 sprawiły, że Uczelnia otrzymała znaczną autonomię i po raz pierwszy dokonano wyboru Rektora, dotychczas mianowanego. Został nim prof. dr Wincenty Danek. Pod jego kierownictwem wkrótce nastąpił dynamiczny rozwój Wyższej Szkoły Pedagogicznej, który sprawił, że w środowisku oświatowym zyskała powszechnie opinię Uczelni przygotowującej wysoko wykwalifikowaną kadrę nauczycieli. Począwszy od roku akademickiego 1958/1959 studia przedłużono do 5 lat.

W 1959 roku Uczelnia otrzymała prawa nadawania stopnia naukowego doktora, a w 1967 roku prawo do przeprowadzania przewodów habilitacyjnych. W 1973 roku Wyższa Szkoła Pedagogiczna otrzymała zaszczytne imię Komisji Edukacji Narodowej. Rok 1989 rozpoczął okres przeobrażeń ustrojowych i społecznych, stawiając przed środowiskiem akademickim nowe zadania, polegające na wypracowaniu modelu kształcenia i funkcjonowania w warunkach pełnej samodzielności i samorządności.

1 października 1999 roku weszła w życie ustawa o nadaniu Uczelni nazwy Akademia Pedagogiczna im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.

20 listopada 2008 roku weszła w życie ustawa o nadaniu Uczelni nazwy Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.

1 października 2023 roku weszła w życie ustawa o nadaniu Uczelni nazwy Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.

Obecnie Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej należy do grupy najintensywniej rozwijających się uczelni w kraju. Jest uznanym ośrodkiem naukowo-badawczym i dydaktycznym. Posiada ugruntowaną pozycję w wielu dziedzinach aktywności akademickiej oraz pod względem jakości kształcenia na większości kierunków studiów, a także pod względem mobilności badawczej i dydaktycznej pracowników i studentów. W ostatnich latach nastąpiła gruntowna przebudowa jego struktury organizacyjnej, nasilenie aktywności badawczej i rozwoju kadry naukowo-dydaktycznej, znaczące rozszerzenie oferty edukacyjnej, urozmaicenie i modernizacja procesu dydaktycznego. Obecnie jego struktura organizacyjna opiera się na pięciu Wydziałach: Nauk Humanistycznych, Nauk Ścisłych i Przyrodniczych, Nauk Społecznych, Pedagogiki i Psychologii, Sztuki.

Kalendarium

1946 – powstanie Państwowej Wyższej Szkoły Pedagogicznej
1954 – uzyskanie statusu szkoły wyższej
1973 – nadanie Wyższej Szkole Pedagogicznej imienia Komisji Edukacji Narodowej
1999 – zmiana nazwy na Akademia Pedagogiczna im. Komisji Edukacji Narodowej
2008 – zmiana nazwy na Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej
2023 – zmiana nazwy na Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Uroczystości

14 X – Dzień Edukacji Narodowej (rocznica powstania Komisji Edukacji Narodowej – 14 października 1773)
11 V – Święto Uczelni (ukonstytuowanie się Komitetu Organizacyjnego Państwowej Wyższej Szkoły Pedagogicznej – 11 maja 1946)